Iedereen wil energieopslag, maar hoe kan dit worden gerealiseerd?

Iedereen wil energieopslag, maar hoe kan dit worden gerealiseerd?

Energieopslag is één van de meest besproken onderwerpen binnen de energietransitie. Om meer hernieuwbare energie op te wekken met dezelfde capaciteit, om netcongestie te voorkomen, om een nieuw zonnepark aan te mogen leggen, om energie te delen en om geld mee te kunnen verdienen. Maar op dat laatste blijft energieopslag nog te vaak vastlopen stelt Maarten van den Heuvel, voorzitter van Energy Storage NL. “Het begrip en de noodzaak van energieopslag ligt op tafel, maar de businesscase moet ook gewoon kunnen. Anders komen die batterijen er niet.”

Het volle elektriciteitsnet blijft een belangrijke rem op de energietransitie. Kabinet en netbeheerders kondigden een set maatregelen aan om meer ruimte op het elektriciteitsnet vrij te maken. De maatregelen zijn gericht op het sneller uitbreiden van het stroomnet, beter benutten van de ruimte die er is en het verschuiven van vraag naar momenten waarop er minder piekvraag is.

Kabinet en netbeheerders willen veilingen, zogenoemde flexibiliteitstenders, houden waarop bedrijven, bijvoorbeeld met een batterijproject, ruimte op het stroomnet kunnen aanbieden tijdens piekmomenten. Ook al kan dit een nieuwe impuls betekenen voor de businesscase voor energieopslag, er is volgens Energy Storage NL meer nodig om die rendabel te krijgen, bijvoorbeeld met extra stimulering van de onrendabele top of een nultarief op transport voor energieopslag.

Hoewel TenneT verwacht zo’n 10 gigawatt aan flexibiliteit via batterijen, waarvan 9 gigawatt stand-alone, nodig te hebben in 2030 om de betrouwbaarheid van het hoogspanningsnet te garanderen, wil het niet verder gaan dan een korting die kan oplopen tot zo’n 65 procent van het transporttarief. Volgens Energy Storage NL is dit onvoldoende om energieopslag in Nederland van de grond te krijgen omdat de transporttarieven voor energieopslag op kunnen lopen tot meer dan 80 procent van de operationele kosten. Daarbij wijst de Autoriteit Consument & Markt (ACM) een nultarief af omdat de ACM vindt er met energieopslag gebruik wordt gemaakt van het net.

Dat de huidige energiemodellen energieopslag nodig hebben is ook erkend door Rob Jetten, inmiddels demissionair minister voor Klimaat en Energie, in de Routekaart Energieopslag. De minister erkent daarnaast dat er nog veel onzekerheden zijn over de toekomstige energievraag en -aanbod en de ruimtelijke inpassing. Al met al biedt de routekaart meer een uitgebreide opsomming van mogelijkheden en noodzakelijke aanvullende onderzoeken dan een concrete routekaart.

Hoe heeft Energy Storage NL de Routekaart Energieopslag ontvangen?
“In de Routekaart Energieopslag zijn zeventig concrete actiepunten opgenomen. Wij zijn heel blij met dat resultaat, een routekaart voor energieopslag zou vier jaar geleden nog ondenkbaar zijn, dus we kunnen stellen dat we veel hebben bereikt in een korte tijd.

Tegelijkertijd mist er nog een concreet doel, dat zou een belangrijk extra actiepunt moeten zijn. Welke vorm van energieopslag moet nou waar en in welke hoeveelheid? Om toe te werken naar de juiste uitkomst voor het energieopslag hebben we een doel nodig en daarom vragen we de netbeheerders om hun data open te gooien, want waar zitten nou de prioriteiten?”

Een concreet doel vanuit het kabinet is om alleen nog nieuwe zonneparken met energieopslag toe te staan en uitgesteld invoeden te stimuleren met 416,6 miljoen euro. Volgens CE Delft kan 5,5 gigawatt batterijopslag zo 7,5 gigawattpiek extra zonneparken aansluiten, zonder netverzwaring. In hoeverre is dit een stimulans voor energieopslag?
“Ik ben geen fan van de verplichte energieopslag bij zonneparken omdat ik denk dat het eerder een rem is voor de ontwikkeling van zonneparken dan dat het een stimulans is voor energieopslag. Je moet blijven kijken naar wat waar financieel kan en waar energieopslag daarbij nuttig kan zijn. Dat geldt voor zonneparken én energieopslag.

Netcongestie is een groot maatschappelijk probleem en een rem op de energietransitie, dus daar worden steeds meer regels en afspraken voor gemaakt. Voor energieopslag blijft gewoon gelden dat de businesscase moet kloppen en daarom hebben we investeerders in flexibiliteit nodig. Een invoedsubsidie gaat daarbij helpen, maar het is maar een deel van de oplossing.”

Volgens een CE Delft-studie zijn de huidige grootschalige batterijen technisch niet in staat om afnamecongestie te verminderen. Wanneer kan energieopslag daadwerkelijk netcongestie voorkomen?
“Wij zien voorbeelden in het buitenland dat het wél werkt. Andere landen zijn hier al veel verder mee. Vier-uurs batterijen kunnen juist veel bijdragen aan het voorkomen van netcongestie, dus die optie moeten we zeker niet gaan uitsluiten. Wellicht dat batterijen niet dé oplossing zijn voor netcongestie, maar wel degelijk één van de oplossingen kunnen zijn.

We onderbouwen het onderzoek van CE Delft dan ook niet volledig, wat we ze overigens ook hebben laten weten. Ze hebben alleen naar afnamecongestie gekeken en te specifieke voorbeelden gebruikt, daarom vinden wij het niet correct om een breed oordeel te vellen over de technische capaciteiten van vier-uurs batterijen.

Daarnaast kan een netverzwaring voor de netbeheerder weliswaar goedkoper uitpakken, maar voor de ondernemer die daardoor veel langer op verzwaring van zijn netaansluiting moet wachten is het juist duurder dan beginnen met energieopslag. Door de situatie waar we ons in bevinden met het elektriciteitsnet moet er sprake zijn van en-en.

In Nederland zijn we het gewend dat onze energie gewoon voor ons wordt geregeld, maar dat is aan het veranderen. Er is ruimte voor alle typen energieopslag om een bijdrage te leveren aan een duurzaam energiesysteem, maar een sluitende businesscase blijft doorslaggevend om dit ook daadwerkelijk te realiseren.”

BRON: solar365.nl